DERE CUMA CAMİİ

Dere cuması

Yöre halkı tarafından Dere cuması olarak bilinen Dere Cuma Camisinin önemini bilmek ve bunu en iyi şekilde gelecek nesillere aktarmak yöre halkı olarak bizim boynumuzun borcudur.

Dere Cuma Camii: Yüzyıllardır Süregelen Bir Manevi Miras

Dere Cuma Caminin Tarihi ve Önemi

1800’lü yıllarda Cuma camileri geleneği başlatılmış, başta Bursa ve Samsun olmak üzere birçok şehirde bu gelenek yayılmıştır. Bu camiler,  Samsun ve  bursada çivisiz mimarisiyle iç Anadolu'da kesme taş işçiliği ile Sinop cuma camii ise taş ve ahşap ın birlikte harmanlanmasiyla  ustaların hünerini yansıtan eser olmakla kalmamış, aynı zamanda Allah’a adanmış manevi merkezler hâline gelmiştir.

Dere Cuması caminin yapım yılı 

Dere Cuma Camii, 1805 veya 1810 yıllarında inşa edildiği tahmin edilen, Cuma camii  bir çok köyün birlik ve beraberlik içerisinde Cuma ve bayram namazlarını bir arada eda ettikleri bir ibadethane olmanın yanısıra Namaz sonrası cami önünde pazar kurulur. İnsanlar alışveriş yapar. Köylüler birbirlerini evlerine davet eder. Böylece dünür olanlar olmuş. Cuma camii vesilesiyle düğün yapar dernek kurarmış bölgenin insanı, bu yapılar çevre köyleri bir araya toplayarak insanımızın biribiri ile kaynaşmasını sağlayıp kabile bireyi  olmaktan çıkartıp insanların halk bilincini oluşturulmasının manevi cephesi olmuştur kırsalın cuma camileri.

Köylülerin Camiye Teşvik Edilmesi ve Manevi Bir Buluşma Noktası

Dere Cuma Camii’nin bölge halkı için önemi büyüktü. Çevredeki köylerde mescitler olmasına rağmen,  bu mescitlere mimber  konulmazdı. Bunun sebebi, insanların birlik içinde ibadet etmeleri için Dere Cuma Camii’ne teşvik edilmesiydi. Bölge halkı, cuma ve bayram namazlarını burada kılmak için uzun yolları aşıp Dere Cuma Camii’ne gelirdi.

Bu cami sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda köylerden gelen müminlerin buluştuğu, cuma ve bayram namazları sonrası dostlukların pekiştirildiği, İslam kardeşliğinin güçlendiği bir mekândı**. Duaların birleştiği bu cami, köylülerin manevi huzura erdiği bir sığınaktı.

Dere Cuma Cami Neden derenin dibine yapıldı 

Bu yapılar zamanında etkin olarak kullanılan yol güzergehlarının en ikon yerlerine inşa edilmiş ve çevre köylerin bir nevi merkezi olmuştur. Çevre köylerden gelenlerin dualarıyla yankılanan**, İslam’ın ruhunu taşıyan  bu müstesna yapı zamanla yol güzergahının değişmesi sonucu doğanın içinde adeta kaybolmuş, unutulmaya yüz tutmuştu. Ancak, bölgenin Müslümanlarının  kalbinde bu kutsal mekân hiçbir zaman kaybolmadı

Hızır ve İlyas Aleyhisselam'ın buluşma günü  (HIDIRALLEZ)

DERECUMASI HIDIRALLEZ ETKİNLİĞİ

Eski yol güzergahının değişip kestirme olan dereler yerine sel gibi doğal sebeplerin yok etmesinden mütevellit yolların tepelere alinmasindan sonra dere cuma camiine geliş ve gidişlerin güçlenmesi ve erişimin zamanla tamamen kesilmesine neden olmuştur.  cuma ve bayram namazları cuma camiinde değil köylerde bulunan köy camilerine ve mescitlerine mimberler konularak köylerde hatta mahallelerde kılınır olmuş ama bölge halkı dere cuma camiini tüm imkansızlıklara rağmen terk etmememiş unutmamış unutturmamıştır.

Dere Cuması uzun yıllar sadece yılda bir kez dinimizde Hızır ile İlyas Aleyhisselam'ın buluştuğuna inanılan gün olan Hıdırallez günü  hem eski günleri yâd etmek hemde Cuma Camii nin manevi atmosferinden istifade edip Yağmur duası ve cuma namazını müteakip Rabbe dua ve niyazlardan sonra Keşkeklerin yenilip  alışverişlerin yapıldığı güzel bir şölen,  cazgırlarin bağırdığı güreşlerin tutulduğu  etkinliklerle en önemlisi yeni nesillerin beynine adeta mıh çakar gibi  kültürün ve gelenegin nakşedildiği bir Hıdırallez günü geçirilirdi.

Dere cuma camii maddi olarak terk edilmiş gibi dursa da doğanın kucağında sadece  yanından akan kırk geçit çayının su sesi, etrafını kaplayan ormanların ve çam ağaçlarının uğultusu,  yüzlerce çeşit kuşun cıvıltısı, köylerden görünen ve asırlara meydan okuyan taştan yapısıyla insanları cezb edip duaya ve niyaza davet etmeye devam etti.

Boyabat Tünelli Geçiş Yolu: Kayıp Olanın Tekrar Keşfi

Tarih tekerrür etti yollari aşındıran dereler dizginlendi,  suları kontrol altına alınıp yollar tepelerden tekrar dere boyuna indirildi. Karadeniz’i İç Anadolu’ya bağlayan 55 kilometrelik Sinop-Boyabat Tünelli Geçiş Yolu, sadece şehirleri değil, geçmişle geleceği de birbirine bağladı. Yol yapımı sırasında, Boyalıca köyü mevkiinde, zamanın unutturduğu Dere Cuma Camii, yetkililer tarafındanda  keşfedildi. Bu kutsal yapı sessizdi. Ancak bu keşif, geçmişin duasını günümüze taşıyan bir umut oldu. Müteahhit firma Doğuş İnşaat, caminin önemini kavrayarak aslına sadık bir şekilde restorasyon sürecini başlattı. Minare yeniden göğe yükseldi, tahta kapılar ibadetle açıldı, ve namaz vakti yeniden bu kutsal mekânın içinde yankılandı.

Restorasyon Süreci ve Açılış Töreni

Restorasyon tamamlandığında, Dere Cuma Camii sadece fiziksel olarak değil, manevi atmosferiyle de yeniden canlandı.Açılış töreninde yöre halkı, geleneksel yemekler hazırlayarak misafirlere ikram etti. Caminin anahtarı, Sinop Valisi’ne teslim edildi.

Büyük bir coşkuyla gerçekleşen açılış töreni, saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başladı. Ardından, Kur’an-ı Kerim tilaveti ile devam eden tören, bölge müftülerinin konuşmaları ile anlam kazandı. Dere Cuma Camii’nin tarihî ve manevi mirasıvurgulandı.

Törenin en önemli anlarından biri, Doğuş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Gönül Talu’nun,  caminin anahtarını Sinop Valisi’ne teslim etmesiydi. Bu bir mülk devri değildi: bu, köylülerin geçmişle bağlarını yeniden kurdukları kutsal bir emanetin teslimiydi.

Eskinin Yeniden Canlanışı: Köylülerin Buluşma Noktası

Yıllar sonra dere yatağı güzergâhına geri dönülmesiyle, Dere Cuma Camii eski ihtişamına kavuştu, Atlarıyla seyahat eden köylülerin çocukları ve torunları aimdilerde araçlarıyla, caminin kapısına kadar gelip içeri girerek, geçmişte burada edilen duaların ve yapılan kutlamaların ruhunu yeniden hissetmeye başladı.

Dere Cuma Camii, Hıdırellez şenliklerinin yapıldığı, bayram günlerinde insanlar arasında kardeşlik bağlarının kurulduğu, eski duaların yeni dualarla harmanlandığı bir merkez hâline geldi. İnsanlar burada geçmişle kucaklaşt, Allah’a olan bağlılıklarını tekrar güçlendirdi.

Dere Cuma Camii’nin Sonsuz Mirası

1810 lu  yıllarında inşa edilen Dere Cuma Camii Bugün artık sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda köylülerin geçmişle olan manevi bağlarının yeniden kurulduğu bir merkezdir.
Ziyaret eden herkes,  buranın geçmişle bugün arasındaki görünmez bağı hissetmekte, yıllar önce yapılan duaların hala burada yankılandığını fark etmektedir.
Dere Cuma Camii artık zamana meydan okuyan bir miras olarak yaşamaya devam ediyor.
Geçmişte sadece cuma ve bayram Namazı için inşaa edilen camide artık müslümanlar 5 vakit namazını ede ediyor, yılda bir kez Hıdırallez şenlikleri köy derneklerinin ve muhtarlarının birlikte organizasyonu ile çok daha kapsamlı ve görkemli etkinlikler ile sürdürülmeye devam ediyor.
Bu eserin banilerinden bu güne gelmesine kadar suvarindan düşen bir taşı bile yerine koyan kim varsa Allah hepsinden razı olsun, kültürümüzün gelenek ve göreneklerimizin yaşatılmasında öncülük eden katkı sunan herkese teşekkür ederiz. Kahramaneli Köyü derneği